Capital das terras dos bretóns nos primeiros séculos
do Reino de Galicia, a vila de Bretoña recorda orgullosa os anos
de esplendor como cabeceira relixiosa e política da provincia bretoñesa
Os bretóns de Galicia
Dos séc. IV ao VI, milleiros de celtas da provincia romana de
Britannia abandoaron a súa illa natal. Os máis deles foron
asentarse na Península de Armorica, creando o florecente
Reino de Bretaña, en tanto que un grupo máis reducido se
dirixiu a Gallaecia, onde fundaron un Bispado-Provincia de grande
influencia que perviviu ata a eliminación do Reino de Galicia no
séc.XIX.
Os novos chegados asentáronse co beneplácito dos reis
galaico-suevos na costa desde Ferrol ata o Navia,
establecendo a súa sede en Bretoña e participando na política
do Reino gracias ás súas privilexiadas relacións co
Bispado de Dume, capital do Reino Galaico-Suevo na época. Destruída
a capital de Dume na anexión visigoda, os notables do Reino refuxiáronse
temporalmente cas os bretoñeses, que trasladaran a súa capital
a San Martiño de Mondoñedo, tras ser
destruída a vila de Bretoña na invasión
viquinga de 966-971.
No séc.XII, o oriente de Britonia é cedido ao Bispado
de Oviedo e paulatinamente a denominación do Bispado-Provincia de
Bretoña e das suas terras muda a "Mondoñedo",
desaparecendo xa formalmente o seu primeiro apelativo no séc.XIII.
A orixinal sede de Britonia constituise en 1821 como Concello de Vián,
para pasar a ser desde 1840 Terras da Pastoriza.
Os bretóns-galegos ou bretoñeses gozaron dunha extraordinaria
importancia nos primeiros séculos do Reino de Galicia. Politicamente,
apoiaron activamente ao Bispo de Dume, educador e conselleiro de reis galegos.
Relixiosamente, reforzaron a Igrexa Celta de Galicia, modelo organizativo
da cristiandade medieval propio de Irlanda, Escocia e a Britannia celta,
Armórica e Gallaecia. Culturalmente, os bretoñeses integráronse
axiña pola pertenza á común familia étnica,
aínda que os da Britannia deron en influir sobre a lingua galega
da súa área de asento, orixe do Dialecto Mindoniense.
O Monasterium Maxime de Bretoña
A igrexa parroquial de Santa María de Bretoña é
o unico vestixio conservado da antiga capital dos bretóns durante
os primeiros séculos da Idade Media. Ben que edificación
recente, o tempo actual foi erixido sobre as ruínas do antigo mosteiro
principal das terras de Britonia, e conserva varias pedras da primixenia
edificación, como a cabeza do anxo na entrada da torre do campanario.
Unhas excavacións realizadas nos anos 1970 deixaron á
luz a extensa estrutura do orixinal mosteiro, descubríndose varios
nobres sartegos, estancias, e divisións, sempre cubertas dunha capa
de cinza en recordo do terror viquingo que destruiu a principal fonte de
poder bretón en Galicia.
Un paseo polo inmediato redor da igrexa parroquial situaranos sobre
as dependencias do Monasterium Maxime, desde donde se aprecian os muros
do castro no que se situou o emprazamento monacal. Outros monumentos antigos
de interese en Bretoña son a Casa do Bispo e a Casa do Pazo, antiga
propiedade de Pelaio Rei de Galicia,
monarca afamado pola súa victoria sobre os musulmáns na Batalla
de Covadonga.
A Festa Celta de Bretoña
Bretoña é unha vila orgullosa das súas orixes e
do seu futuro, como punteira cabeceira agrícola-gandeira da comarca.
Numerosas asociacións dinamizan a vida cultural da parroquia, como
é o caso da Asociación Auruxeira, organizadora da Festa Celta,
ou da Irmandade Galiza-Bretaña, promotora de intercambios económicos
e culturais entre as dúas celtias continentais.
A Festa do Lugnasad de Bretoña celébrase cada verán
no meigo couto da Auruxeira, con masiva asistencia de bretoñeses
de toda a antiga provincia, música celta, licor Maeloc e sorteo
de porco bravo. No Campo do Oso vai unha sonada Rapa das Bestas. O couto
da Auruxeira é outramente sosegada área de lecer, podendo
apreciar o céltico conxunto escultórico do artesán
bretoñés Iván Alvite.
Outra prácida área de lecer é a de Fonmiñá,
considerada o primeiro tramo do río Miño tras nacer en Irimia,
que conta coa veneración escultórica de Paz Picallo ao pai
dos ríos galegos. Unha subida ao Monte Carracedo permite
o máis privilexiado panorama das terras dos bretoñeses, desde
Bretoña e a Terra Chá ata O Masma
e Foz, e desde A Bobia e
Os Ancares ata O Xistral e O
Valadouro.
Outras Bretoñas en Galicia:
Bretoña, lugar de Barro,
Rías Baixas
Bretoña, lugar de Monforte
de Lemos, Ribeira Sacra
Para saber máis de Bretoña:
Concello de A Pastoriza: Estrada / tel: 982 332 197 |