De Don Pelaio, galego de sangue e terra, sábese pouca
cousa; pero todo o que del coñecemos coincide en identificalo co
Bispado de Bretoña. Esta seguridade fundaméntase nas crónicas
do rei Witiza e nas crónicas musulmanas contemporáneas á
batalla de Covadonga
O
rei Witiza fixo de Tui a capital do Reino de Galicia. Na corte vivían
o nobre Fabila, a súa muller e o seu fillo Pelaio. Ao querer Witiza
se apropiar da muller de Fabila, o rei asasinouno e, como era costume matar
a toda a familia do asasinado para evitar futuras venganzas, os parentes
de Fabila fuxiron co neno Pelaio a Britonia.
As noticias do asasinato encóntranse recollidas no Cronicón
Albedense ou Emilianense, escrito no séc.IX: "Witiza reinou dez
anos, e na vida do seu Pai tivo a corte en Tui, e aló o Duque Fabila,
pai de Pelaio, feriuno cun pao na cabeza". O Cronicón Tudense
afirma tamén que Witiza matou a Fabila para quitarlle a muller,
igual que na Crónica de Lucas de Tui, de Rodrigo de Toledo e na
de Sebastián Salmaticense.
Os relatos árabes da epoca refírense a Pelaio coma "Belay"
e a Galicia coma "Djalikyah". O historiador Ahmed Mokri testemuña
que "o primeiro que axuntou aos cristiáns foi Belay do pobo da
Djalikyah". Outro cronista musulmán que dá referencias
de Pelaio é Hhaya en Ahmed: "en tempos de Ambesa ben Sohhim asomou
en Djalikyah o guerreiro Belay".
Pelaio chegaría a señor das terras bretoñesas e
tería concedido grandes privilexios a Viveiro.
Benito Vicetto especula que a súa Corte residía en Santa
María de Bretoña, baseándose nos vestixios dunha edificación
primitiva e na existencia nas antigas escrituras de foros do topónimo
"A Casa do Pazo".
Pelaio abortaría en Covadonga o perigo dunha incursión
musulmana desde o leste, e sería sucedido polo seu fillo Fabila
-chamado así en recordo do seu pai-, sendo estes os únicos
sucesos conservados do seu reinado.
Extracto do artigo de Ramón Cajade "Don Pelayo era Gallego"
La Voz de Galicia, 11 Abril 1976 |