Mondoñedo é unha cidade monumental de inxente
e admirable legado histórico e cultural. Declarada Conxunto Histórico-Artístico,
esta apacible estación xacobea de soberbia Catedral pertenceu ao
Mariscal Pardo de Cela, que foi decapitado na Praza da Catedral
Cidade de Pardo de Cela e histórica capital de Britonia
Na
invasión de 966-971os
viquingos destruíron a antiga capital de Bretoña,
polo que se houbo trasladar a Sede ata San Martiño
de Mondoñedo. Xa no ano 1112 a Raíña Urraca dispuxo
que a Sede dos bretóns quedase en Valíbria, a actual Cidade
de Mondoñedo, ratificándoo en 1156 o Rei Afonso VII outorgándolle
o titulo de Cidade Moi Nobre e Leal. Neste tempo cedéronse as Terras
Navia-Eo e a Britonia tomou para sempre o nome de Provincia de Mondoñedo,
ben que aínda alúdese ao orixinal nome bretoñés
ata o séc.XIII.
Capital da provincia bretona ata a eliminación formal
do Reino de Galicia en 1833, a antiga Valíbria é aínda
Sede do Bispado de Mondoñedo-Ferrol, cunha sublime Catedral, e bastión
histórico do Mariscal Pardo de Cela.
Último defensor da soberanía do Reino de Galicia
frente ás arelas anexionistas dos Reyes Católicos, o bretoñés
Pardo
de Cela resistiu no Castelo da Frouxeira ata ser apreixado nunha traizón.
Condenados a morrer decapitados na Praza da Catedral Pardo de Cela e o
seu fillo, conta
a tradición que ao caer rodando a cabeza do Mariscal, este berrou
tres veces "Credo, Credo, Credo!!". O vate Ramón
Cabanillas dramatizou este episodio nacional na excelsa obra O Mariscal,
que converteu en ópera o o coruñés Losada.
As Covas do Rei Cintoulo
As Covas do Rei Cintoulo, sitas no Monte da Farrapa, en Argomoso, teñen
unha lonxitude explorada de 5 km. No seu interior encóntranse estalactitas,
estalagmitas e outros tipos de formacións naturais que lle dan ao
interior un carácter misterioso e máxico.
A primeira exploración arqueolóxica efectuouna o Clube
de Montañeiros Celtas en 1954, ben que o mindoniense Xosé
Villaamil y Castro xa publicara un plano da galería principal en
1873. Daquela acháranse na cova varios fósiles humanos e
algúns obxectos coma un puñal de ferro da cultura céltica.
A tradición popular afirma que a princesa Xila, filla do rei Cintoulo,
está a esperar ao mozo que se atreva a entrar na cova para ceibala
do meigallo que a ten presa alí dentro.
Capital cultural de Britonia
A
bagaxe cultural de Mondoñedo é das máis ricas
de Galicia. Nunha das primeiras imprentas do Reino editouse en
1534 o Sínodo do Bispo Pacheco, e en 1594 o Rexidor Luaces
organizou a primeira Festa da Arbore celebrada en Europa.
En Mondoñedo foi tamén creado o primeiro Seminario
de Galicia no séc.XVI, incorporado posteriormente á
Universidade de Santiago e posuidor dun rico e inédito
fondo bibliotecario.
Proceden destas terras bretoñesas universais mindonienses como
os lúcidos escritores e poetas Alvaro Cunqueiro, Noriega Varela,
Leiras Pulpeiro, ou o compositor do Hino Nacional e da Alborada, o
inxel Pascual Veiga. Mondoñedo é a única cidade
galega á que lle foron dedicadas 3 edicións do Día
das Letras Galegas, celebrándose asemade outros eventos como cursos
da Universidade de Verán, xornadas literarias, concertos, etc.
Son festividades de grande popularidade e tradición o
Entroido
e máis a Rapa das Bestas de Campo do Oso e o San Xoán do
barrio dos Muiños no mes de xuño. En agosto celébranse
os Sábados de Vagar, o Día do Turista e o Mercado medieval.
As Feiras das San Lucas, o 18 outubro, están declaradas de Interese
Turístico Nacional.
Da excelsa gastronomía de Mondoñedo compre destacar a
famosa Tarta de Mondoñedo, e lofo a empanada, carnes e pan.
É tamén moi reputada a súa tradicional cerámica.
Mondoñedo, Conxunto Histórico e Artístico
Catedral
de Mondoñedo, declarada Monumento Nacional en 1902, mantén
unha planta basilical de 3 naves, con pautas arquitectónicas baseadas
no Mosteiro de Meira. Construída no 1219
en estilo románico cisterciense, ten sufrido varios engadidos principalmente
barrocos.
Destacan as súas pinturas murais góticas, do séc.XIV,
as pinturas da escola de Rubens, e os coros renacentistas e gótico-flamíxeros,
así como as súas capelas interiores: a do Santísimo
Sacramento, que garda a Virxe Inglesa traída de Londres en 1555,
a neoclásica Capela dos Estrada, a plateresca Capela da Concepción,
e a renacentista Capela de San Francisco, coa representación da
traslación dos restos de Santiago a Galicia.
Pazo Episcopal, edificio do séc.XVIII con capela
interior neogótica e escudo do prelado Riomol e Quiroga.
Santuario da Nosa Señora dos Remedios, orixinario
do séc.XVI e rehabilitado no séc.S.XVIII polo Bispo Sarmento,
conserva unha impresionante colección de retablos barrocos e o sartego
do seu bispo benefactor.
Igrexa de Santiago, unha das máis intresantes dentro
do estilo neogótico en Galicia, foi construida gracias ao Bispo
Fernández de Castro en 1890.
Convento das Concepcionistas, construído no séc.XVIII
xunto unha das antigas portas da muralla e convento de monxas de clausura
que elaboran bordados e outros taballos artesáns.
O Seminario, herdeiro do primeiro seminario de Galicia
no séc.XVI, o actual foi construído polo Bispo Losada Quiroga
no séc.XVIII en estilo neoclásico e acolle a antiga Biblioteca
Pública con máis de 20.000 volumes e 100 incunables. Utilizado
primeiramente como Colexio de Gramática,
incorporouse en 1780 á Universidade de Santiago. A fachada está
presidida por Santa Catalina, patrona dos xovens e filósofos.
Consistorio Vello, construído no séc.XVI,
actualmente Biblioteca Municipal e Oficina de Turismo.
Hospital de San Pablo e San Lázaro, obra barroca
do séc.XVIII, a fachada porta os escudos da Cidade e do Bispo Sarmento.
Convento dos Picos ou de San Martiño de Vilaourente,
sinxelo refuxio xacobeo orixinal do séc.XIV e restaurado no séc.XVIII,
desde o que se enxerga unha magnífica vista da cidade. A subida
ao convento coñécese co nome do Calvario pola existencia
dun Vía Crucis do que se conservan algúns pasos.
Ponte de San Lázaro, construída no séc.XVIII
polo Bispo Sarmento. Entre os seus dous arcos érguense dúas
pequenas torres co escudo de Mondoñedo.
Ponte do Pasatempo,
histórico lugar onde foi retida Dona Isabel de Castro, esposa do
Mariscal Pardo de Cela cando regresaba de Castela co indulto dos Reyes
Católicos para o seu marido.
Bairros xudeus, típicos asentamentos de rúas
angostas, un localízase detrás da Ponte Vella e o outro na
ruela da Leña, perto do Seminario.
Bairro dos Castros. Asentado no Val do Masma e dominado
polo outo Pico de Toxiza, o bairro dos Castros foi a primixenia orixe do
núcleo poboacional de Valibria ou Mondoñedo. Outros castros
na zona son os de Lindín, Zoñán e Santa María
Maior.
Fonte Vella, construída polo Bispo Diego de Souto
no séc.XVI, popularmente coñecida como Fonte de Alvaro Cunqueiro.
Fonte dos Pelamios ou dos catro canos, no bairro dos Muiños,
unha das máis populares da Cidade.
Capela de San Roque, templo do séc.XVI onde os
bispos xuraban os foros antes de entrar na Sede de Mondoñedo.
Capela de Santiago, de vocación xacobea, erixida
no séc.XVI.
Cemiterio Vello, onde repousan fillos egrexios de Mondoñedo
como Alvaro Cunqueiro, Pascual Veiga, Leiras Pulpeiro e Pacheco.
Para saber máis sobre Mondoñedo:
Concello de Mondoñedo: rua Oswaldo Codina / tel. 982 561 102 |